Column: Antifragiliteit, kompas voor bouwtoelevering

Antifragiliteit, bedacht door Nassim Nicholas Taleb, gaat verder dan veerkracht en robuustheid. Waar veerkrachtige systemen terugveren naar hun oude vorm en robuuste systemen standhouden, gebruiken antifragiele systemen stress en volatiliteit om te groeien. Denk aan spieren die sterker worden door belasting of bedrijven die in crisistijd floreren. Antifragiliteit is niet alleen een verdedigingsmechanisme, maar ook een strategie voor groei.

In de bouwtoelevering lijkt dit een vergezicht, maar niets is minder waar. Door stress en volatiliteit weg te willen nemen – zoals met overgereguleerd beleid of overoptimalisatie – maken we systemen fragieler. AI laat zien hoe antifragiliteit werkt. Bedrijven die AI inzetten, bijvoorbeeld voor logistiek of voorraadbeheer, rapporteren volgens McKinsey tot wel 40% efficiëntiewinst. Dit zijn organisaties die technologie niet alleen gebruiken om te overleven, maar ook om sterker uit disrupties te komen.

Hoe maak je antifragiliteit toepasbaar? Het STAR-model helpt managementteams om antifragiliteit te vertalen naar concrete stappen. Het model is eenvoudig toe te passen en draait om continu leren en aanpassen. De vier stappen zijn:

• S – Stressanalyse: Identificeer niet alleen voor de hand liggende schokken (geopolitiek, stikstofregels), maar ook onverwachte kwetsbaarheden. Stel jezelf vragen: welke gebeurtenissen hebben de grootste impact, ook al zijn ze onwaarschijnlijk?

• T – Transformeer: Ontwikkel een flexibele mindset en strategieën die inspelen op veranderingen. Denk aan wendbare teams of partnerschappen die snel schakelen.

• A – Adaptatie: Maak je organisatie sterker door kansen te zoeken in stressvolle situaties. Gebruik bijvoorbeeld AI en automatisering niet alleen voor efficiëntie, maar ook om te leren en te experimenteren.

• R – Reflectie: Stel ongemakkelijke vragen: welke (markt)aannames faalden en welke successen kunnen worden opgeschaald? Maak van reflectie een continu proces in plaats van een eindpunt.

De vierpuntige ster van het STAR-model is meer dan een metafoor – het is een kompas. Net zoals zeelieden eeuwenlang op de Poolster vertrouwden, biedt het model richting en houvast in tijden van onzekerheid. In een wereld vol verandering is antifragiliteit geen luxe, maar een noodzakelijke strategie om sterker te worden. Ik ben benieuwd welke eerste stap wij kunnen zetten om onze organisatie antifragiel te maken!  
Lees Antifragiel –‘Dingen die baat hebben bij wanorde’– Nassim Nicholas Taleb
 
Wim Bak, Marketingdeskundige bij Merkvast